Ek Blaai deur PA Voortrekker Jaarblad 1939

-Letitia Solomons-

Die buiteblad is effens gehawend en binneblaaie effe geel want 67 jaar is ‘n lang tyd. Die redaksie was Komd JAC Koorts, FJ van J Wiese, Me Van Solms, Joey White en Christie Coetzee. Ek wonder onwikkekeurig hoeveel van hulle nog leef en of hul nasate nog in hierdie geweste is. Volgens die redaksie was hierdie uitgawe hul “eersteling en ouboetie van n groot toekomstige gesin”. Was daar nog uitgawes of slegs die een van 1939 in my besit?

Omdat Afrikaans my moedertaal is, is ek verwonderd oor die taalgebruik en geniet die skrywes. Die tikwerk is beslis nog op ‘n gewone tikmasjien gedoen en wonder ek of een daarvoor verantwoordelik was of verskeie mense. Advertensies sonder enige vertoon is handgeskrewe en was daar verskillende besighede soos National Garage met DN de W Luttig die destydse eienaar. PAJ Swanepoel was die algemene handelaar, JAM Garisch die algemene handelaar en slaghuis en hul leuse was “Om te sien is om te glo”
Daar was self posaflewering op n Maandag en n Donderdag. FADA het radios verkoop en DN Luttig was die agent. JL Koorts was ook algemene handelaar en het alle soorte negosieware verkoop. Hulle leuse was immers “Altyd tot u diens”. JC Forsyth was ook algemene handelaar en was speelgoed, snuisterye en materiaal in wye keuses beskikbaar. Hul leuse belowe jou “Waar u onmiddellike aandag en diens kry.” AP De Wit het windpompe, gearings en roomafskeiers verkoop. En natuurlik is my groot vraag “Waar is die besigheid nou? Het hulle nuwe eienaars of is hulle oorgedra van geslag tot geslag?”

Daar word gepraat van ‘n monument wat op Kruidfontein deur die Ceres kommando gebou is en ook een ver op die Swartbergpas. Dis glo nie van marmer nie en kos ook nie ponde nie maar met klip van die Swartberge self. Hierdie pronkstukke van destyds; wat het daarvan geword? Bestaan hulle nog? Is hulle deel van ons gedenkwaardighede? Word hulle besoek? Wie weet daarvan? Daar was selfs ‘n winkel in die onderdorp met ‘n haarkapperafdeling wat aan DF Marais behoort het. Waar was die onderdorp van ouds? Hoop nie dis soos die storieboeke van destyds dit beskryf het nie.

Sien die Voortrekkers het ook Spangedoentes gehad. Daar was bye, uile, heuningvoëltjies, hasies en blesbokke. Vreemd voorwaar waarmee hulle hul besig gehou het en die kleuryke taalgebruik om dit te beskryf. By die Karoo Slaghuis van JH van Zyl kon jy self boerseep te koop kry bo en behalwe vleis van hoogstaande gehalte. Daar was ook n Fordhandelaar met die oulike advertensie wat sê: “Dis beter om in hom te ry as van hom te lees.” Ek is doodseker H Esterhuizen, die regstreekse handelaar het self een van die nuustes in Kerkstraat bestuur. Hy was mos self die advertensie vir die vuurwa.

Die jaarblad word afgesluit “ Mag die Nuwejaar aanvang met die verdrywing van die oorlogswolke en ‘n nuwe son wêreldvrede u beskryf.” 1939 was oorlogsjare en ek wonder hoe het hul nuwe jaar geeindig. Ek maak die jaarblad toe en onthou dat ook my eie familie gaan veg het in die Tweede Wêreldoorlog.

Gelukkig het hulle die gegewe kans gehad om terug te kom en te vertel wat hul wedervaringe was.